Header Ads

Syllabus Notes-Major irrigation projects of Rajasthan in Hindi

राजस्थान की प्रमुख सिंचाई परियोजनाएं और सिंचाई परिदृश्य

 राजस्थान क्षेत्रफल की दृष्टि से भारत का सबसे बड़ा राज्य है. यहां का कुल क्षेत्रफल 342.52 लाख हैक्टेयर है, जिसमें से 257 लाख हैक्टेयर क्षेत्र कृषि योग्य भूमि है. जो भारत की कृषि योग्य भूमि का लगभग 11 प्रतिशत है.
राज्य में पानी की उपलब्ध मात्रा राज्य के स्तर पर प्रति व्यक्ति 800 घन मीटर से भी कम है.
यह देश में उपलब्ध कुल सतही जल का मात्र 1.16 प्रतिशत ही है.
राजस्थान में सतही जल स्रोतों से उपलब्ध कुल जल की मात्रा 16.05 बिलियन क्यूबिक मीटर आंकी गई है.
पड़ोसी राज्यों से राजस्थान को कुल 17.88 बिलियन क्यूबिक मीटर प्राप्त होता है.
सबसे ज्यादा पानी रावी-व्यास-सतलन, गंगनहर, भाखड़ा नहर, इंदिरा गांधी नहर और सि़द्धमुख नहर प्रणाली से प्राप्त होता है.
सबसे कम पानी माही से 0.46 बीसीएम प्राप्त होता है. राजस्थान को यह पानी अन्तर्राज्यीय जल समझौते के तहत प्राप्त हो रहा है.



राजस्थान की प्रमुख सिंचाई परियोजनाएं
नर्मदा नहर परियोजना
गंग नहर प्रणाली
माही बजाज सागर प्रोजेक्ट
इंदिरा गांधी नहर परियोजना
सोम कमला अम्बा सिंचाई परियोजना
राजसमंद मध्यम सिंचाई परियोजना
जाखम सिंचाई परियोजना
मेजा बांध सिंचाई परियोजना
जयसमंद सिंचाई परियोजना
हारो टैंक माही प्रोजेक्ट
जवाई सिंचाई परियोजना
सरदार समंद मध्यम सिंचाई परियोजना
जवाहर सागर बांध परियोजना
राणा प्रताप सागर बांध



कोटा बैराज
गुढ़ा परियोजना
कालीसिंध बहुउद्देष्यि सिंचाई परियोजना
गालवा बूंदी मध्यम सिंचाई परियोजना
पार्बती मध्यम सिंचाई परियोजना
छापरवाड़ा सिंचाई परियोजना
कालख सिंचाई परियोजना
गुड़गांव कैनाल
बीसलपुर वृहद् सिंचाई परियोजना
मोरल वृहद सिंचाई परियोजना
गरड़दा मध्यम सिंचाई परियोजना
तकली मध्यम सिंचाई परियोजना
पिपलाद मध्यम सिंचाई परियोजना
गागरिन मध्यम सिंचाई परियोजना
ल्हासी मध्यम सिंचाई परियोजना
राजगढ़ मध्यम सिंचाई परियोजना
उदयसागर मध्यम सिंचाई परियोजना
वल्लभनगर सिंचाई परियोजना
बागोलिया सिंचाई परियोजना
माता जी का खेड़ा सिंचाई परियोजना
बस्सी मध्यम सिंचाई परियोजना
गंभीरी मध्यम सिंचाई परियोजना
भूपाल सागर मध्यम सिंचाई परियोजना
बड़गांव सिंचाई परियोजना
नहर सागर सिंचाई परियोजना
उम्मेद सागर बांध
अरवर मध्यम सिंचाई परियोजना
सेरेरी मध्यम सिंचाई परियोजना
खारी मध्यम सिंचाई परियोजना
कोठारी मध्यम सिंचाई परियोजना
जैतपुरा मध्यम सिंचाई परियोजना
मेजा बांध वृहद् सिंचाई परियोजना
वागन बांध
सुरवानिया मध्यम सिंचाई परियोजना


सभी नोट्स डाउनलोड करने के लिये क्लिक करें:
Powered by Blogger.